दीर्घ _dīrgha

दीर्घ a. (Compar. द्राघीयस्, Superl. द्राघिष्ठ)

1 Long (in time or space), reaching far; दीर्घाक्षं शरदिन्दुकान्ति वदनम् M.2.3; दीर्घान् कटाक्षान् Me.37; दीर्घापाङ्ग &c.

-2 Of long duration, lasting long, tedious; दीर्घयामा त्रियामा Me.11; V.3.4; Ś.4.15.

-3 Deep (as a sigh); Amaru.13; दीर्घमुष्णं च निश्वस्य.

-4 Long (as a vowel), as the आ in काम.

-5 Lofty, high, tall.

-6 Dilated, expanded; तृष्णादीर्घस्य चक्षुषः U.3.46.

-र्घः 1 A camel.

-2 A long vowel.

-3 The fifth, sixth, seventh, and eighth signs of the zodiac.

-4 A kind of grass or reed.

-र्घा A long lake or oblong tank.

-र्घम् ind.

1 Long, for a long time.

-2 Deeply.

-3 Far.

-Comp. -अध्वगः 1 a messenger, an express.

-2 a camel.

-अपेक्षिन् a. very regardful, considerate.

-अहन् m. summer (ग्रीष्म).

-आकार a. oblong.

-आयु a. long-lived.

-आयुस्, -आयुष्य a. longlived. (-m.)

1 a crow.

-2 N. of Mārkaṇḍeya.

-आयुधः 1 a spear.

-2 any long weapon.

-3 a hog.

-आस्यः an elephant.

-कणा white cumin.

-कण्ठः, -कण्ठकः, -कन्धरः the (Indian) crane.

-काय a. tall (in stature).

-काष्ठम् a beam.

-केशः a bear.

-कोशा, -शी, -कोशिका a cockle.

-गतिः, -ग्रीवः, -घाटिकः a camel.

-चतुरस्रः an oblong.

-छदः sugar- cane.

-जङ्गलः a. kind of fish.

-जङ्घः 1 a camel.

-2 a crane.

-जिह्वः a snake, serpent.

-तपस् m. an epithet of Gautama, husband of Ahalyā; येषु दीर्घतपसः परिग्रहो वासवक्षणकलत्रतां ययौ R.11.33.

-तमस् m. N. of a Vedic and paurānic sage; ऋषिर्दीर्घतमा नाम जात्यन्धो गुरुशापितः । त्वत्प्रसादाच्च चक्षुष्मांस्तेन सत्येन मोक्षय Hariv.

-तरुः, -द्रुः the palm tree.

-तुण्डी musk-rat (also दीर्घतुण्डा).

-दण्डः 1 the palm tree.

-2 the castor oil tree.

-दर्शन a. far-seeing, sagacious, wise; प्रियः प्रियाया इव दीर्घदर्शनः Bhāg.1.29.2.

-दर्शिन् a

1 provident, prudent, far-seeing, long- sighted; न दीर्घदर्शिनो यस्य मन्त्रिणः स्युर्महीपतेः । क्रमायाता ध्रुवं तस्य न चिरात्स्यात्परिक्षयः ॥ Pt.3.195.

-2 sagacious, wise.

-3 knowing the past and future (भूतभविष्यज्ञानी); अमृत्यवस्तदा सर्वे जज्ञिरे दीर्घदर्शिनः Rām.7.74.11. (-m.)

1 a vulture.

-2 a bear.

-3 an owl.

-दृष्टि a. far-sighted, shrewd, prudent.

-द्वेषिन् cherishing long hatred, implacable.

-नाद a. making a long continued noise.

(-दः) 1 a dog.

-2 a cook.

-3 a conch shell.

-निद्रा 1 long sleep.

-2 the long sleep, sleep of death; R.12.81. सो$द्य मत्कार्मुकाक्षेपविदीपितदिगन्तरैः । शरैर्विभिन्नसर्वाङ्गो दीर्घनिद्रां प्रवेक्ष्यति ॥ Mārk. P.

-पक्षः the fork-tailed shrike.

-पत्रः the palm tree.

-पत्रकः 1 sugar-cane.

-2 a kind of garlic.

-पर्वन् m. a sugar-cane.

-पवनः an elephant.

-पादः, -प (पा) द् m. a heron.

-पादपः 1 the cocoa-nut tree.

-2 the areca-nut tree.

-3 the palm tree.

-पुच्छः a serpent.

-पुच्छिका an iguana (Mar. घोरपड).

-पृष्ठः a snake.

-प्रज्ञ a far-seeing, prudent, sagacious.

-बाला a kind of deer (चमरी) of whose tails chowries are made.

-बाहुः a. having long arms; दीर्घबाहुर्दिलीपस्य रघुर्नाम्नाभवत्सुतः Hariv.

-मारुतः an elephant.

-मुखी the musk-rat

-मूलः a kind of Bilva plant.

-यज्ञ a. performing sacrifices for a longer time; अयोध्यायां तु धर्मज्ञं दीर्घयज्ञं महाबलम् Mb.

-रङ्गा turmeric.

-रतः 1 a dog.

-2 a hog; L. D. B.

-रदः a hog.

-रसनः a snake.

-रोमन् m. a bear.

-लोहितयष्टिका the red variety of sugar-cane.

-वक्त्रः an elephant.

-वच्छिका a shark; crocodile; also वर्चिका.

-सक्थ a. having long thighs.

-सत्रम् a long-continued Soma sacrifice. (

-त्रः) one who performs such a sacri- fice; R.1.8.

-सुरतः a dog.

-सूत्र, -सूत्रिन् a. working slowly, slow, dilatory, procrastinating; दीर्घसूत्री विनश्यति Pt.4. विषादी दीर्घसूत्री च कर्ता तामस उच्यते Bg.18.28.

-स्कन्धः the palm tree.